Faked Fitness: hoe we elkaar op allerlei manieren foppen!

Op YouTube staan honderden video's die je uitleggen hoe je met make up een wasbordje op je buik kunt faken. Alsof niemand dat door gaat hebben op het strand! Het is een extreme manier die mensen gebruiken om anderen (en misschien zelf zichzelf) te foppen dat ze fitter of gezonder zijn dan dat ze zijn. Voor die gezondheid en fitheid moet je namelijk enorm je best doen... dat is lastiger dan een corrigerende onderbroek of een fillertje in je rimpels.  Maar volgens evolutionair bioloog Geoffrey Miller gaat het veel verder: wanneer je er intimiderend uit wil zien, maar geen zin hebt om zelf te trainen voor een pak spieren... dan neem je toch gewoon een gespierde hond! Toch waarschuwt hij: wanneer je doorslaat in fake fitness kan je zelfvertrouwen eronder gaan leiden.

Oertijd

De manieren waarop we gezondheid faken worden steeds talrijker, de reden is er altijd dezelfde, die stamt namelijk uit de oertijd: je probeert het andere geslacht te laten weten dat je een goed stel genen hebt om voor te planten. Kortom: je wordt er aantrekkelijk van. Daarover heeft Geoffrey Miller een aantal boeken geschreven, waaronder: The Mating Mind. How Sexual Choice Shaped the Evolution of Human Nature.  Volgens Miller kiezen we er tegenwoordig steeds vaker voor om de boel te foppen! Miljarden worden er gespendeerd aan producten en spullen die de illusie creëren dat we eigenschappen hebben, die we niet hebben. Het loopt zelfs zo uit de hand dat we zoveel geld en tijd besteden aan het faken van fitness en gezondheid, dat wanneer we diezelfde tijd en geld zouden besteden aan gezonder en fitter worden... we echte gezondheidsresultaten zouden hebben om mee te pronken. Maar daar plaatst Miller wel een kanttekening bij: "De eigenschappen die we het meest faken zijn precies de eigenschappen die het moeilijkste zijn om te ontwikkelen. Het zijn ook de eigenschappen die het moeilijkste zijn om overtuigend na te doen".

Fitness indicatoren

Sinds het ontstaan van de mensheid hebben we onze beste kwaliteiten in de strijd gegooid om potentiële (voortplantings)partners aan te trekken en om onze rivalen op afstand te houden door ze te intimideren. De mens is hierin niet uniek... denk maar aan een gorilla die op zijn borst slaat.
Er goed en gezond uitzien is altijd een voordeel geweest voor de voortplanting: iedere dier kiest liever een gezond uitziende soortgenoot dan een ziek uitziende soortgenoot. De term die hiervoor wordt gebruikt in de evolutionaire biologie is 'fitness'. De mooie veren van een vogel, het grote gewei van een hert en de symmetrie in een menselijk gezicht zijn 'fitness indicatoren'. Net als iemands vrijgevigheid, het kunnen voeren van een goed gesprek of.... eeeuuhhh... hoe goed iemand kan jongleren fitness indicatoren zijn. (Dat heeft dus niets te maken met de manier waarop wij nu dat woord gebruiken in een zin als: "Ik fitness een beetje", wat betekent dat je weleens een dumbell hebt opgetild).

De noodzaak te overdrijven

Fitness indicatoren helpen ons inschatten hoe iemand fysiek, mentaal en emotioneel in elkaar steekt. Daarop screenen we iedereen die we tegenkomen, bewust en onbewust. Onze eigen fitness indicatoren proberen we zo goed mogelijk over het voetlicht te krijgen, door onze sterke punten te benadrukken en onze 'zwakkere kanten' te verbloemen.
Maar waar een hert op de Veluwe het qua gewei moet opnemen tegen de andere herten op de Veluwe... is de menselijke maatschappij inmiddels mondiaal: we kunnen ons vergelijken met bijna iedereen uit 7,5 miljard mensen. We worden omringd door beelden van de mensen die de genenloterij hebben gewonnen en waarbij de laatste oneffenheden zijn weg gefotoshopt. Dat is onze concurrentie, denken we onbewust. Hiermee wordt een noodzaak gecreëerd om te overdrijven in het benadrukken van onze sterke punten en verbloemen van wat wij onze mindere kanten noemen.
Een ander verschil met een hert op de Veluwe: hij kan geen ander gewei kopen, hij heeft geen idee wat een winkel, een advertentie of geld is. Wij krijgen links en rechts producten aangeboden die zouden kunnen helpen bij het benaderen van de kwaliteiten van die mensen in advertenties. Dat is de commercie die een slaatje slaat uit iets wat evolutionair in ons zit!

Een eerste stap tegen de verleiding van 'fake fitness', is onder ogen te zien dat je 'the real thing' verdient en wil.

Gezond = sexy

In een tijdperk waarin overgewicht, obesitas en een zittend bestaand bijna gewoon zijn geworden, heb je voor een gezond en fit lichaam discipline, moeite, kennis en bewustzijn nodig. Juist omdat gezond, energiek en fit zijn een steeds moeilijkere opgave is in de wereld waarin we leven, is het aantrekkelijker geworden om het te zijn. Of je het nu leuk en terecht vindt of niet: van nature concluderen we bij een goed lichaam dat die persoon bovengemiddelde capaciteiten heeft. Gezond = sexy. Daardoor wordt het ook populairder om die kenmerken te faken met crèmespoeling voor glanzender haar, panty's die je een plattere buik beloven en zelfs plastische chirurgie.

Hoge hakken en grote honden

We gebruiken nog veel meer fake fitness: hoge hakken om onze benen langer te laten lijken. Een goed gesneden jurk waarin je een paar kilo lichter lijkt of pak waarin je breedgeschouderd oogt. Botox, haarverf, whitening tandpasta moeten ons jonger laten ogen. Alle make up, van rode lipstick tot blush tot BB-crème, is ontwikkeld om ons eruit te laten zien alsof we fantastische bloedsomloop hebben, goed gevoed zijn en een geweldig immuunsysteem bezitten. Met plastische chirurgie veranderen we onze borst-middel-ratio, waarmee we signalen afgeven dat we ontzettend vruchtbaar zijn. Of we laten de chirurg onze gezichten meer symmetrisch maken, waardoor we doen alsof we betere genen hebben dan dat we hebben.
Er zijn zelfs producten op de markt die helpen de 'fitness indicatoren' die niets met uiterlijk te maken hebben, te faken. Kunst verzamelen, drukt rijkdom, creativiteit en smaak uit. Een boekenplank vol (deels ongelezen) boeken, wekt het idee op van intelligentie, nieuwsgierigheid en geleerdheid. Een duur huis of grote auto, laat onze sociale status zien en ons vermogen om dat soort dure spullen te bezitten (al dan niet betaald met een veel kostbaardere lening, maar die kan niemand zien).
Ook 'lenen' we eigenschappen die we graag zouden willen hebben bij dingen als snelle sportwagens, gespierde honden, elektrische fietsen en zelfs computerspelletjes (waarbij je zelf een avatar kan maken, zodat je eruit kan zien zoals je wil).

Wanneer je niet meer zonder make up naar buiten durft, is het foppen te ver gegaan.

De andere kant van het verhaal

Hoewel alles wat ik hierboven opnoem misschien normaal of grappig lijkt, waarschuwt evolutionair bioloog Miller voor de andere kant van het verhaal. Want wanneer het faken uit de hand loopt, kan je zelfvertrouwen en je eigenwaarde een deuk oplopen. Wanneer je niet meer zonder make up naar buiten durft, is het foppen te ver gegaan.
Ook op een andere manier kan gezondheid 'nadoen' een negatief effect hebben, wanneer je genoegen neemt met je namaak-gezondheid (of zelfs vergeet dat je eigenlijk niet zo gezond bent en alleen maar doet alsof). Waarom moeite doen om gezond te zijn als je ook gezond kan lijken?! Daarbij kan je zelfs denken aan veel medicijnen, die de symptomen van een ziekte onderdrukken, maar niet oplossen. Een voorbeeld hiervan zijn mensen met diabetes type II die doorgaan met ongezond eten en dan 'gewoon wat extra insuline spuiten'. Een ander voorbeeld: extreme, medische behandelingen om huidproblemen tegen te gaan, zonder bijvoorbeeld te kijken naar het onderliggende hormonale probleem.
Daarnaast lukt het faken of foppen sowieso maar heel kort. Zoals iedere vrouw met een push up BH weet dat als ze 'm uit doet ze niet meer zulke prompte borsten heeft. Er is ook nog een grens waarop het nog werkt: wanneer je te ver gaat, straal je juist onzekerheid, zelfbedrog of luiheid uit (omdat je overduidelijk liever faked dan ergens moeite voor doet), zegt Miller. Kijk maar naar wat er gebeurt met beroemdheden die teveel plastische chirurgie laten doen...

Waarom doen we het eigenlijk?

De grote vraag is: waarom zou de meest intelligente soort op aarde zoveel geld en tijd besteden aan iets wat uiteindelijk waardeloos is en misschien zelfs wel tegen ons kan werken? Ook dat antwoord ligt in onze biologie. Tot nu toe heeft het goed over het voetlicht brengen van onze 'fitness indicatoren' voordeel opgeleverd. Pas sinds een paar generaties is het compleet faken van die indicatoren in opkomst, dus onze biologie is er nog niet op berekend. We trappen er nog te vaak in, zeg maar. Plus... de commercie geeft vol gas op alle mogelijkheden, zegt Miller: "Marketeers krijgen een extreme (perverse) financiële prikkel om consumenten 'te helpen' met hun fop-strategieën. Die consumenten hebben bewezen ontvankelijk te zijn voor al die manieren om zichzelf gezonder voor te doen dan ze zijn, het liefst op een snelle manier met een pilletje of een potje crème. Zelfs als het niet werkt".
Producten als BB-crème, blush of bruin-zonder-zon kunnen ons er tijdelijk vitaler uit laten zien, ze kunnen uiteindelijk niet compenseren voor het gebrek aan andere indicatoren (als heldere ogen, sterke nagels, glanzend haar, een prettige geur, daadwerkelijk energie hebben). Een pak met dikke schoudervullingen mag de man van middelbare leeftijd een krachtige uitstraling geven, daar blijft niet veel van over wanneer het pak uit gaat.
Op den duur leren de mensen in je omgeving jou kennen... en gaan ze dwars door alle fopperij heen kijken. Wanneer blijkt dat je geen van de moeilijke boeken in je kast ook echt gelezen hebt en je er geen zinnig gesprek over kan voeren, knapt degene die zich daardoor aangetrokken voelde vanzelf af. Diep van binnen... wist je dat zelf natuurlijk de hele tijd al.

Een pleidooi voor authenticiteit

In plaats van de boel op allerlei manieren te foppen en daar veel tijd en geld in te steken, zouden we beter af zijn als we authentieker zouden (durven) zijn. Onze kwaliteiten, talenten en ook onze zwakheden echt ontwikkelen en onze limieten daarin leren accepteren.
Een eerste stap tegen de verleiding van 'fake fitness', is onder ogen te zien dat je 'the real thing' verdient en wil.
Veel geld en tijd besteden aan make up en dure kleding om te verbergen dat je ongezond en onfit bent, terwijl je daar zelf ook niet gelukkig mee bent... gaat niet leiden tot je gelukkig of vol zelfvertrouwen voelen. Daarvoor zal je echt aan de slag moeten om gezond te worden... de moeilijkere weg van gezonde keuzes maken, zelf koken, stress aanpakken en regelmatig bewegen.
Hetzelfde geldt voor sportspullen die je koopt en nooit gebruikt (maar wel steeds zegt: morgen begin ik), of muziekinstrumenten die je nooit leert bespelen (... morgen begin ik, echt!). Je zal moeten accepteren dat je moet beginnen bij het begin, dat je een tijdje heel slecht zult zijn in sport, gezond koken, gitaar spelen.... maar zonder een beginner te zijn, zonder falen en er stom uitzien, kan je vergeten deze kwaliteiten ooit echt te bezitten.
"Weet je wat het is", zegt Miller, "de meest gewaardeerde kwaliteiten, zoals fit zijn, kunst maken, relaxed zijn, zingen, stand-up-comedy kunnen doen... zijn heel moeilijk. Als het niet moeilijk zou zijn, dan zouden het geen indicatoren van fitness zijn. Hoewel die dingen leren in het begin moeilijk is, worden ze wanneer je wat progressie maakt vanzelf leuk(er) en ga je ze uit jezelf doen. Wanneer je uiteindelijk de kwaliteiten echt bezit, die je nu nog nadoet, zal dat de voldoening geven die je nu mist tijdens het faken".